Jeśli jeden obraz wart jest więcej niż tysiąc słów, to co dopiero osiem obrazów i to ruchomych? O kalarippajattu można dużo pisać i mówić, ale gdy temat jest mało znany, a jego esencja, czyli ruch, trudny do opisania, dobrze jest czasem po prostu zobaczyć film.
Dobrze jest też to zrobić, gdy ktoś uczestniczy(ł) w treningach, ale nie był nigdy w Kerali i nie doświadczył praktyki w kolebce tej sztuki, jak i wtedy, gdy mamy doświadczenie z Indii, ale potrzebujemy odświeżyć swoją energię i podejście. Zobaczenie i wysłuchanie mistrza zawsze jest wartościowe (nawet na YouTube’ie).
Oczywiście w sieci jest mnóstwo dłuższych i krótszych filmów: dokumentów, tutoriali, prezentacji, lekcji online itd. Moje subiektywne zestawienie zawiera najciekawsze według mnie filmy dokumentalne opowiadające o kalari, dzięki którym można poznać lepiej sam system i kulturę, z której on pochodzi; nie są to filmy instruktażowe lub fabuły, w których wykorzystuje się np. inscenizowane walki (czyli np. stare keralskie filmy/Mollywood czy filmy akcji z Jackiem Chanem, Vidyutem Jamwalem itp. – to temat na inny artykuł).
Starsze filmy, nakręcone w latach ok. 1958–1990, ujęte w tym zestawieniu prezentują ćwiczenia i sekwencje, zawierają wywiady z mistrzami i uczniami oraz dodatkowe informacje podane przez lektora. Ich wartością jest ukazanie keralskich realiów, przeszłości i dawnego stylu praktyki oraz, przede wszystkim, bezcenne wypowiedzi mistrzów.
Dokumenty powstałe w latach 90-tych XX w. i w XXI wieku tworzone są w innym stylu: towarzyszymy ich głównym bohaterom (cudzoziemcom), którzy bywają także autorami i producentami filmów, w ich podróży do Kerali i stawianiu pierwszych kroków w kalari. Niejako zaczynamy praktykę razem z nimi, obserwując ich często nielekkie doświadczenia i jednocześnie dowiadujemy się różnych szczegółów dotyczących zarówno przeszłości tego systemu, jak i jego współczesnych realiów.
Każdy z filmów siłą rzeczy porusza podobne tematy (historia kalarippajattu, elementy składowe systemu, związek ze sztukami performatywnymi i naturalną medycyną południowoindyjską), a jednocześnie na swój sposób jest wyjątkowy i prezentuje kalari z nieco odmiennej perspektywy.
Przy każdym filmie podaję podstawowe informacje na jego temat oraz czas trwania, aby można sobie zaplanować oglądanie lub od razu włączyć jeden po drugim…
1. Martial Dances of Malabar
Tłumaczenie tytułu: Wojenne tańce Malabaru
Rok produkcji: 1985 (zawiera fragmenty filmowe z 1957 roku)
Język: angielski
Długość: 13’57
Podlinkowany film jest fragmentem dokumentu z 1985 roku, w którym z kolei zamieszczono fragmenty filmu “Martial Dances of Malabar” w reżyserii Paula Zilsa z 1957 roku. Można na nim zobaczyć, jak wyglądała praktyka w połowie XX wieku. Na nagraniu uchwycono sekwencje ruchowe oraz układy walk wykonywane przez dzieci i starszych uczniów, mężczyzn i kobiety, a także masaż stopami w szkole wywodzącej się z linii CVN Kalari.
Ostatnie kilka minut nagrania przenosi nas do roku 1985 do CVN Kalari Sangham w Trivandrum, gdzie także nagrano fragment treningu oraz wywiad z mistrzem Govindankuttym Nairem (więcej na ten temat tej szkoły dowiesz się z kolei z wywiadu z synem Govindankutty’ego Naira, mistrzem Sathyanarayananem G. Nairem).
2. The Way of the Malabar Warrior
Tłumaczenie tytułu: Ścieżka malabarskiego wojownika
Rok produkcji: 1982
Język: angielski
Długość: 35’15
Reżyseria: Pervez Merwanji
Film opowiada o kalarippajattu w oparciu o jednego z najbardziej znanych mistrzów: Shri Chirakkala T. Shreedharana Naira i jego szkołę. Poznajemy m.in. kolejne elementy treningu, masaż, historię i sztukę Kerali.
3. The Way of the Warrior: Kalari, the Indian Way
Tłumaczenie tytułu: Ścieżka wojownika: kalari, indyjska ścieżka
Rok produkcji: 1983
Język: angielski
Długość: 39’42
Autorzy serii: Michael Croucher i Howard Reid
Film stanowi jeden z odcinków w serii filmów wyprodukowanych przez BBC, poświęconych azjatyckim sztukom walki.
Dokument przedstawia różne style i szkoły kalarippajattu, zawiera wywiady z mistrzami (m.in. Vasudevanem Gurukkalem i Madhavanem Asanem, u którego uczył się Sankar), pokazuje realia praktyki kalari w latach 80-tych XX wieku, zarówno na wsi, jak i w mieście, spora część poświęcona jest też aspektowi medycznemu.
4. Die Kämpfer der Kriegsgöttin
Tłumaczenie tytułu: Wojownicy bogini wojny
Rok produkcji: 1996
Język: niemiecki z napisami
Długość: 48’29
Reżyseria: Thomas Wartmann
W dokumencie wyprodukowany przez niemiecką telewizję TV Kabel 1/Pro 7 towarzyszymy kickboxerowi, Joppemu Lemmensowi, w jego podróży do Kerali i nauce kalari u mistrza Sherifa Gurukkala w Kannurze.
Oprócz treningów i różnych zwyczajów z nimi związanych oglądamy także m.in. widowiskowy rytuał tejjam oraz jedziemy na zawody. Oprócz wartości merytorycznej film jest ciekawie zrealizowany od strony estetycznej.
5. Kalaripayattu. The Art of Payattu (Fight)
Tłumaczenie tytułu: Kalaripajattu. Sztuka pajattu (walki)
Rok produkcji: 2002
Język: angielski
Długość: 35’13
Reżyseria: Sajeev Pillai
Film wyprodukowany został przez CCRT (Centre for Cultural Resources and Training), indyjską organizację rządową promującą rodzimą kulturę i tradycje.
Odwiedzamy kilka szkół kalarippajattu, w których oglądamy zarówno fragmenty treningu, jak i pokazy walk, słuchamy wypowiedzi mistrzów (m.in. Govindankutty Nair z CVN Kalari Sangham, Balanchandran Gurukkal z Indian School of Martial Arts), ogladamy także keralski rytuał tejjam i przedstawienie kathakali, a także fragmenty treningu kathakali (uczniowie kalarippajattu od razu rozpoznają znajome ćwiczenia) i masażu uelastyczniającego ciało.
6. Les arts martiaux
Tłumaczenie tytułu: Sztuki walki
Rok produkcji: 2015
Język: francuski
Długość: 22’31
Reżyseria: Mélanie Dion
Dokument zrealizowany dla francuskiej telewizji TV5 Monde w ramach serii programów “Des ecoles pas comme les autres” (‘Szkoły jak żadne inne”). Wraz z gospodynią programu, Julie Laferrière, odwiedzamy szkołę Kalari Gurukulam w Bengaluru, w której mistrzem jest Ranjan Mullarat.
Film oprócz prezentacji różnych elementów treningu i masażu oraz wyjaśnienia szczegółów z nimi związanych, zawiera wypowiedzi mistrza i jego uczennic i uczniów, ukazując funkcjonowanie szkoły i jej znaczenia dla skupionej wokół niej społeczności.
7. 30 Days Training Kalaripayattu In India [kicks]
Tłumaczenie tytułu: 30 dni treningu kalaripajattu w Indiach [wykopy]
Rok produkcji: 2018
Język: angielski
Długość: 11’03
Autorzy: Dragons Warriors
Kolejny film, w którym mamy przewodników w podróży do Kerali i odkrywaniu kalarippajattu. Są nimi Basia i Dani, polsko-kolumbijska para, która podróżuje, trenuje i b/vloguje.
Stworzyli serię filmów poświęconych kalarippajattu (zobacz linki poniżej), a Basia jest też autorką artykułów blogowych na nich opartych. W każdym odcinku skupiają się na innym aspekcie praktyki, przede wszystkim jednak testując, pokazując i tłumacząc różne elementy treningu: ćwiczenia, pozycje i sekwencje ruchowe, ale też rytuały i zwyczaje towarzyszące praktyce.
Autorzy trenowali kalari w szkole należącej do linii CVN Kalari i wśród filmów jest także wywiad z jednym z potomków słynnego mistrza C.V. Narayana Naira.
Ćwiczenia oparte o pozycje zwierząt LINK
Sekwencja pozdrowienia puttary LINK
Wywiad z mistrzem Raamem Kumarem LINK
Ogólne wrażenia z Kerali LINK
8. Kalaripayattu Documentary | A visit to Ayodhana Kalari Bangalore
Tłumaczenie tytułu: Dokument o kalarippajattu | Wizyta w Ayodhana Kalari w Bangalore
Rok produkcji: 2022
Język: angielski
Długość: 55’24
Autor: The Flying Dutchman
Najnowszy z filmów w zestawieniu także zrobiony jest w konwencji obserwacji uczestniczącej, czyli przyjeżdżamy do kalari wraz z autorem filmu, rozmawiamy z mistrzem i ćwiczymy. Tym nowicjuszem jest Harbert Ekberts znany jako The Flowing Dutchman, popularny ze względu na zaangażowanie we wskrzeszanie dawnych praktyk treningowych z użyciem różnego rodzaju maczug (stare indyjskie i perskie tradycje wracają pod strzechy siłowni w nowym wcieleniu).
Holender odwiedza szkołę Ayodhana Kalari w Bengaluru, gdzie przeprowadza ciekawy wywiad z mistrzem tej szkoły, Manojem Kumarem, a także stawia pierwsze kroki na treningu.
Ta lista z pewnością nie wyczerpuje filmowych zasobów internetu, ani archiwów telewizyjnych i prywatnych, jednak myślę, że pozwala głębiej przyjrzeć się kalari jako głębokiemu, holistycznemu systemowi pracy z ciałem, którego aspekt waleczny jest tylko jednym z wielu, które w sobie skrywa.
Jeśli chcesz się podzielić opinią na temat któregoś z tych dokumentów lub znasz inny, wartościowy film na temat kalarippajattu, daj znać w komentarzu.