3 style kalarippajattu
Powszechnie rozróżnia się trzy style kalarippajattu: północny, południowy i środkowy . Najpopularniejszym z nich jest styl północny, z którym często identyfikuje się kalarippajattu jako takie, a który wywodzi się z północnej Kerali (historyczna nazwa tego obszaru to Malabar).
Styl południowy jest blisko związany ze sztukami walki z Tamil Nadu (stanu sąsiadującego z Keralą) takimi, jak varma kalai, varma adi, adi tada, adi murai, w których bardzo ważną rolę odgrywa znajomość punktów witalnych ludzkiego ciała (marm), na które nakierowane są ciosy, a także z ćilambam (angielska pisownia: silambam) – tamilską sztuką walki głównie na bambusowe kije (ale także noże i szable). Jednakże gdy w 1958 roku utworzono Kerala Kalarippayat Association (Keralskie Stowarzyszenie Kalarippajattu), tekkan oficjalnie uznany został za styl południowy kalarippajattu. Styl ten uprawia się przede wszystkim w południowej Kerali.
Styl środkowy stanowi współczesny konglomerat technik stylu północnego i południowego. Jego cechą charakterystyczną jest rysowanie na podłodze wzorów, według których powtarza się kroki.
Mimo różnic, istnieje wiele punktów wspólnych łączących wszystkie trzy style. Są to:
- sekwencje ruchowe imitujące walkę z wyobrażonym przeciwnikiem,
- ćwiczenia indywidualne z bronią,
- pojedynki w parach wręcz oraz z bronią drewnianą i ostrą,
- ćwiczenia rozciągające i wzmacniające,
- elementy akrobatyki,
- masaże olejami ziołowymi,
- znajomość marm,
- obezwładnianie przeciwnika za pomocą chwytów.
Te części praktyki różnią się między sobą w zależności od stylu (na przykład inne są układy walk czy sekwencje ruchowe), ale wiele z tworzących je elementów przenika się i współistnieje we wszystkich stylach.
We wszystkich stylach obowiązuje ten sam system nauczania, podobną wagę przywiązuje się do rytuałów towarzyszących praktyce, a treningi przebiegają w atmosferze skupienia i szacunku.
Oprócz ogólnego podziału na style istnieją także różnice między szkołami kalarippajattu w obrębie tego samego stylu.
STYL PÓŁNOCNY
W stylu północnym trening rozpoczyna się ćwiczeniami mejthari, które składają się przede wszystkim z kilku serii wykopów, które adepci wykonują wielokrotnie przemierzając w ten sposób przestrzeń kalari. Istnieje kilka podstawowych rodzajów wykopów (mogą być z przysiadem, obrotem, etc.), na których bazują bardziej złożone układy połączone z różnymi rodzajami skoków.
Następnie ćwiczy się przybieranie podstawowych pozycji (ćuwadukal), z których potem tworzy się formy wadiwukal, a z tych z kolei jeszcze bardziej złożone sekwencje ruchów mejpajattu (ćwiczenia ciała).
Osiem wadiwukal, oparte na właściwościach różnych zwierząt, służy koncentracji mocy wzorowanej na energii właściwej dla charakteru danego stworzenia. Są to formy słonia, lwa, konia, dzika, węża, kota, koguta oraz ryby. Nie są to formy statyczne – do przybrania każdej z nich prowadzi określony układ ruchów. Przy czym „kogut” w jednym kalari może być „rybą” w innym.
Jedną z podstawowym sekwencji ruchów jest forma pozdrowienia. Następnie adepci poznają dwanaście form mejpajattu. Zbudowane są one z wielu elementów obecnych w ćwiczeniach – wykopach, przysiadach, obrotach czy skokach.
Po opanowaniu form mejpajattu rozpoczyna się trening z bronią, początkowo drewnianą (kolthari), do której należą: kettukari (kij bambusowy o długości około 1,5m), ćeruwati (krótki kij drewniany o długości około 40 cm), ottakol (wygięty kij drewniany o długości około pół metra wykorzystywany tylko w stylu północnym) i gada (maczuga). Ostatnim stopień wtajemniczenia stanowi praktyka władania bronią metalową (ankathari) taką, jak: kadtaram (sztylet o trzech ostrzach), wal i parića (szabla i tarcza), kuntham (włócznia) i urumi (miecz o długim, około metrowym, elastycznym ostrzu, który można owinąć sobie wokół pasa).
Ostatnim etapem praktyki jest nauka walki wręcz, verumkai.
STYL POŁUDNIOWY
W stylu południowym trening również zawiera wiele ćwiczeń wzmacniających i rozciągających, ale najbardziej charakterystyczne są sekwencje ruchowe (ćuwadukal), których jest około dziewięćdziesięciu (liczba ta różni się w zależności od szkoły). Wykonuje się je w czterech kierunkach w jednym ciągu. Sekwencje można podzielić na kilka grup na podstawie figur „rysowanych” na ziemi przy wykonywaniu sekwencji. Są otta ćuwadu (kroki pojedyncze), nettum ćuwadu (kroki po prostej) oraz ćatura ćuwadu (kroki po kwadracie).
Przykładem pierwszego typu jest pierwsza sekwencja, wandana ćuwadu, która jednocześnie wyraża pozdrowienie i szacunek wobec przeciwnika, a także prośbę o uniknięcie walki. Gdy jednak napastnik nie zaprzestaje ataku, wówczas adept wykorzystuje swoje umiejętności w celu samoobrony. Krokom i kopnięciom towarzyszą jednoczesne uderzenia, cięcia i bloki wykonywane rękami. Każda pozycja i gest mają swoje znaczenie bojowe. Sekwencje są rodzajem alfabetu, który powinien być doskonale opanowany przez adepta, aby można wykorzystywać jego elementy w zależności od danej sytuacji.
Po opanowaniu kilkunastu sekwencji rozpoczynają się pierwsze sparingi, kai poru. Istnieje kilkanaście typów walk wręcz, które są ściśle „choreograficznie skomponowane” i wykorzystują określone chwyty i kroki. Adepci ćwicząc, zmieniają rytm i siłę ruchów, pracują nad precyzją uderzeń i uników, choć z czasem konfrontacje te powinny być szybkie, dokładne i zakończone efektywnym zablokowaniem przeciwnika, co wiąże się z kolejnym jednym elementem treningu: nauką chwytów unieruchamiających przeciwnika i sposobów na wyswobodzenie się z nich.
Równolegle z nauką indywidualnych sekwencji ruchowych i walk wręcz adepci uczą się posługiwania długim bambusowym kijem, nedhu vadi.
Poza tym uczniowie powoli poznają także sekwencje walk na długie kije (nedhu vadi) i krótkie (kuru vadi), zaś po dłuższym okresie nauki można rozpocząć praktykę z bronią metalową taką, jak w stylu północnym: nożem, szablą, sztyletem, włócznią, urumi. Charakterystyczna dla stylu południowego jest walka na krótkie, cienkie kije (ćerma kambu).
CZAS
Treningi kalarippajattu odbywają się zazwyczaj od czerwca do kwietnia. Na dwa miesiące – kwiecień i maj – praktyka może być częściowo zawieszana ze względu na fakt, że jest to okres różnych świąt religijnych, a także przez wzgląd na upały, które powodowałyby nadmierne osłabienie organizmu. Bardzo dobry na ćwiczenia jest za to okres monsunu (lipiec-wrzesień), kiedy powietrze jest rześkie i nasycone wilgocią. Uważa się także, że to najlepszy okres na poddawanie się masażom.
Treningi odbywają się wcześnie rano (mniej więcej od 6.00 do 8.00) i/lub wieczorem (19.00-21.00). Zazwyczaj każda szkoła ustala własny harmonogram ćwiczeń, który uwzględnia codzienne obowiązki uczniów – wielu z nich jest uczniami szkół, inni pracują. Osobną grupę stanowią też cudzoziemcy, którzy coraz częściej przyjeżdżają do Kerali, aby przez kilka miesięcy uczyć się kalarippajattu. Dla nich najczęściej prowadzi się dodatkowe zajęcia.
Tradycyjnie naukę kalarippajattu powinno rozpocząć się w wieku mniej więcej 7 lat. Regularna praktyka zainicjowana w tak młodym wieku przynosi najwięcej efektów – zarówno w zakresie umiejętności fizycznych adepta, jak i kształtowania jego charakteru i ducha. Obecnie jednak coraz częściej na trening ludzie przychodzą po raz pierwszy w wieku kilkunastu lat, a także dwudziestu i więcej.
STRÓJ
Tradycyjnym strojem do ćwiczeń dla mężczyzn jest langoti – długi kawałek bawełnianej tkaniny, którą adepci ciasno owijają wokół bioder i między nogami zamiast bielizny. Langoti nie krępuje ruchów, a jednocześnie zapewnia ochronę delikatnym częściom ciała.
Reprezentacyjnym strojem męskim jest specjalne mundu, kaćća i (czasami) bawełniana bluzka z krótkim rękawem. Mundu to kawałek białego materiału o kształcie połowy owalu, obszyty dwoma paskami najczęściej w kolorach czerwonym i czarnym, który wzdłuż prostego boku ma przeciągnięty sznurek. Mundu upina się w rodzaj spodni, umożliwiających swobodę ruchów. Opasuje je kaćća – około dwumetrowy pas czerwonego materiału, który ćwiczący owijają wokół siebie na wysokości między biodrami a pępkiem. Służy to wzmocnieniu centralnej części ciała, a także ochronie i utrzymaniu energii życiowej, która generowana jest w tym miejscu.
Dawny tradycyjny strój kobiet to także mundu, krótka bluzka ćoli oraz kaćća. Współcześnie spotyka się dziewczęta i kobiety ubrane w bawełniany ćuridar, czyli bufiaste spodnie i tunikę, przewiązaną kaććą. Pospolity strój treningowy obu płci stanowią jednak bardzo często dresowe spodnie i podkoszulki. Ćwiczy się boso.
GURU
Obecnie w przypadku kalarippajattu nie spotyka się już instytucji zwanej gurukulą, która oznacza zwyczaj oddawania dzieci w wieku kilku lat do domu mistrza na nauki na dłuższy okres czasu – od kilku do kilkunastu lat. Dzieci mieszkają w domu nauczyciela, mają codzienne obowiązki – naukę w szkole, pomoc w gospodarstwie domowym i naukę z guru na przykład tańca lub gry na instrumencie. Dzisiaj adepci po prostu przychodzą na zajęcia, ale mieszkają we własnych domach, a ich obowiązki nie są związane ściśle z guru kalarippajattu. Niemniej jednak zawsze winni mu są posłuszeństwo i pomoc.
Nauczyciela kalarippajattu w stylu północnym określa się mianem „gurukkal”, co dokładnie jest liczbą mnogą od rzeczownika „guru” (słowo to oznacza tego, kto rozświetla ciemność). Liczba mnoga oznacza nie tylko tego danego mistrza, ale całą linię jego przodków, którą uobecnia się w tym określeniu. Z kolei w stylu południowym nauczyciela określa się mianem „asan”.
Nauczyciel jest konieczny w przekazie wiedzy, zwłaszcza tej na najbardziej zaawansowanym poziomie, który w przypadku kalarippajattu dotyka pracy z energią, a także dotyczy tajników wiedzy medycznej. Na poziomie codziennej pracy na treningach mistrz decyduje, kiedy uczeń jest gotów na przyjęcie kolejnej partii wiedzy. Ważne momenty w życiu ucznia zawsze traktowane są w sposób szczególny. Należy do nich na przykład dołączenie do grona uczniów danego mistrza czy zdobywanie kolejnych umiejętności (na przykład rozpoczęcie praktyki z bronią ostrą).
Mistrz kalarippajattu jest nie tylko nauczycielem sztuki walki, ale najczęściej (zwłaszcza dawniej) lekarzem i fizjoterapeutą. Posiada zaawansowaną wiedzę na temat naturalnych lekarstw, które często sam sporządza. Mistrz wykonuje także masaże lecznicze, aplikuje gorące ziołowe kompresy z użyciem olejów, opatruje nieskomplikowane urazy mechaniczne (skręcenia nóg, rąk, naciągnięcia mięśni, etc).
PRAKTYKA
Wchodząc do kalari, należy przekroczyć próg prawą stopą, dotknąć prawą ręką ziemi, a następnie przyłożyć ją do czoła (i piersi). W ten sposób oddaje się cześć przestrzeni, w której się ćwiczy. Od tego momentu uczeń winien skoncentrować się wyłącznie na praktyce, pozostawiając sprawy życia codziennego na zewnątrz kalari. Następnie uczeń oddaje cześć bogom oraz poprzednich guru kalarippajattu, a na koniec dotyka stóp mistrza jedną lub obiema dłońmi, którymi potem dotyka swojego czoła i piersi. W ten sposób wyraża szacunek do nauczyciela oraz do nauki, którą od niego otrzymuje.
W stylu północnym i w niektórych szkołach stylu południowego ćwiczący przed rozpoczęciem treningu namaszczają swe ciała olejem sezamowym, który je chłodzi podczas wykonywania ćwiczeń i jednocześnie wzmaga krążenie krwi i poprawia elastyczność ciała.
Niezależnie od stylu wszyscy uczniowie ćwiczą razem: seniorzy z juniorami, początkujący z zaawansowanymi. Tempo wykonywania ćwiczeń jest indywidualne i każdy dostosowuje je do własnych możliwości, choć należy starać się je poprawiać w miarę praktyki. Często bardziej doświadczeni adepci pomagają młodszym. Przez długi czas początkujący przede wszystkim naśladują zaawansowanych, a dopiero później samodzielnie wykonują ćwiczenia lub uczestniczą w sparingach. Nad przebiegiem treningu czuwa mistrz, który uważnie obserwuje wszystkich uczniów i ocenia ich postępy; w zależności od nich decyduje o przekazaniu kolejnej partii wiedzy lub o wzmożeniu wysiłku w poprawę dotychczasowych umiejętności. Nie chodzi tu tylko o ich postępy w poprawnym wykonywaniu ćwiczeń czy form, ale o jego ogólne zachowuje i postawę.
DUCH
Na początkowym etapie praktyka kalarippajattu skupia się głównie na fizycznym aspekcie treningu. Właściwe wykonywanie ćwiczeń oraz poprawny oddech zapewniają swobodny przepływ energii w ciele, a tym samym przynoszą ćwiczącemu równowagę psychofizyczną.
Doskonałe opanowanie i zrozumienie własnego ciała umożliwia stopniowe zdobywanie umiejętności kontrolowania energii, a także zapanowania nad własnym umysłem. Silna koncentracja powinna sprawić, że całe ciało stanie się czujne jak źrenica oka (określenie to, charakterystyczne dla kalarippajattu, w języku malajalam brzmi: meyyu kannakkuka). Stopniowo też praktyka zyskuje duchową głębię i aspekt fizyczny ustępuje znaczeniem rozwojowi wewnętrznemu i filozofii.