Teatr i taniec

Kalarippajattu związane jest z wieloma klasycznymi oraz tradycyjnymi formami teatru i tańca z Południa Indii (najbardziej znane to kathakali, krisznattam, kudijattam), a także z lokalnymi keralskimi grami i zabawami ludowymi (m.in. kolkali, porkali czy welakali).

Wynika to przede wszystkim z tego, że wiele elementów treningu sztuki walki przydatne było w codziennym treningu aktorskim, a pozycje, kroki czy sekwencje wykorzystywano w choreografii scenicznej. 

KATHAKALI

Kathakali to taneczno-teatralna wizytówka Kerali. Forma ta powstała około XVI wieku i w odróżnieniu od świątynnego kudijattam, odgrywanego w sanskrycie, była powszechnie dostępna i zrozumiała dla szerokiego grona publiczności. Istniały wówczas liczne kalari, w których wojownicy trenowali sztukę walki i ze względu na ich szczególne predyspozycje zaczęto spośród nich rekrutować pierwszych wykonawców „odgrywanych historii” (z malajalam katha– historia, kali – gra). Również i dziś miejsce ćwiczeń kathakali nazywa się kalari.

Kathakali szybko stało się popularną rozrywką, przedstawiającą historie znane z Mahabharaty i Ramajany. Za dodatkowe nowatorstwo uznano fakt, że to nie aktor wypowiadał tekst dramatu na scenie, ale towarzyszący mu śpiewacy i muzycy. Dzięki temu, że aktor nie śpiewa, może skoncentrować się na ekspresji cielesnej, na którą wpływ mają między innymi elementy treningu zaczerpnięte z kalarippajattu – skoki, obroty, wykopy i wiele innych ćwiczeń, które doskonalą sprawność aktora, poprawiają jego koncentrację i umożliwiają wielogodzinne występy na scenie. Tradycyjne przedstawienia trwały całą noc, a nawet kilka. Współcześnie są one jednak często skracane do kilku godzin. Wiele scen bitewnych powstało pod bezpośrednim wpływem sztuki walki, z tym że kroki i ruchy aktorów są bardziej wyestetyzowane i pełne wdzięku.

KRISZNATTAM

Wykonawcy rytualnego tańca krisznattam także wywodzą się z kasty najarów. Krisznattam to widowisko opowiadające życie Kriszny według pieśni Kriszna Giti, napisanych w XVII wieku. Forma krisznattam łączy zasady klasycznego dramatu sanskryckiego z wpływami keralskich ludowych form teatru i tańca, co przejawia się między innymi, tak jak w przypadku kathakali, między innymi tym, że aktor nie śpiewa – robią to za niego śpiewacy, którym akompaniują instrumentaliści.

Tak jak w kathakali istnieje kilka rodzajów postaci, którym przynależą określone kostiumy i makijaż. Najważniejszym środkiem ekspresji jest taniec, którego dynamiczne partie tworzone są z inspiracji kalarippajattu, dlatego trening tancerza krisznattam wymaga zdyscyplinowania i wytrwałości, aby ciało mogło osiągnąć elastyczność i sprawność. Publiczność wierzy, że taniec jest sposobem na komunikację z bóstwami i na zyskanie ich przychylności.

KUDIJATTAM

Kudijattam to teatr świątynny, który powstał na bazie klasycznego teatru sanskryckiego prawdopodobnie około 2000 lat temu i w niezmienionej formie istnieje do dziś. Tradycyjnie zarówno aktorzy, jak i widzowie musieli wywodzić się z wysokich kast arystokracji keralskiej, jednak w ostatnich dziesięcioleciach odstąpiono od tych zasad, aby uchronić ten rodzaj teatru przed wymarciem.

Warsztat aktorski aktora kudijattam jest bardzo trudny i skomplikowany. Aktor posługuje się nie tylko ciałem (musi świetnie znać m.in. język znaków pokazywanych rękoma, czyli mudr), ale i słowem – aktor musi doskonale opanować teksty dramatów w sankrycie, które sam wypowiada przy akompaniamencie muzycznym (nie pokrywa się on nigdy z recytacją aktora). Mimo że styl gry aktorskiej jest na ogół spokojny, wyrafinowany i elegancki, zdarzają się także bardziej dynamiczne sceny, do których przygotowania wykorzystuje się elementy kalarippajattu. Inne ćwiczenia fizyczne obejmują między innymi przysiady, ćwiczenia rąk, kroki, układy choreograficzne, mimikę.

 

ZABAWY LUDOWE

W Kerali istnieje także szczególna grupa rytualnych ludowych tańców, które wiele elementów zaczerpnęły z kalarippajattu i częściowo bezpośrednio je ukazały, wplatając w układ kroków i gestów.

 

Kolkali to taniec, w którym mężczyźni w liczbie od dwunastu do dwudziestu czterech tańczą w kręgu wokół świętej oliwnej lampy. Uderzają o siebie półmetrowymi kijkami i wybijają stopami rytm, który w czasie całego tańca się zmienia. Sposób operowania kijkami, niektóre kroki i opracowana na ich podstawie choreografia zaczerpnięta jest bezpośrednio z północnego stylu kalarippajattu, a tancerze – tak jak i adepci tego stylu – przed tańcem nacierają się naturalnymi olejami ziołowymi, aby dodać ciału elastyczności.

Z kolei porkali to taneczny rytuał odprawiany przez grupę mężczyzn w świątyniach Bhagawati na północy Kerali w czasie święta Poram. Mężczyźni przebierają się za lwy – zwierzęta, na których bogini przemierza świat – i tańczą wokół ogromnej metalowej lampy nilavillaku. Za jedyny akompaniament służy tancerzom, wykonującym dynamiczne ruchy, akrobacje i wojenne kroki, wyklaskiwany, wytupywany i wyśpiewywany rytm pozostałych wykonawców, którzy w danym momencie nie tańczą.

Welakali to dosłownie gra (kali) z szablą (vel). To także męski taniec ludowy, w którym tancerze ubrani w tradycyjne, białe stroje i kolorowe nakrycia głowy, jakie mieli nosić w Średniowieczu najarscy wojownicy, wykonują dynamiczny taniec, popisując się zręcznością w operowaniu szablą. Taniec ten wywodzi się ze środkowej Kerali. Towarzyszy mu akompaniament tradycyjnych keralskich instrumentów perkusyjnych i dętych (panchavadyam).

Jeszcze inną formą bojowej zabawy tanecznej jest pariśakali – gra z tarczami. Polega ona na odgrywaniu pojedynku między chłopcami, którzy wyposażeni są w krótkie kijki i pomalowane na czerwono słomiane tarcze.